Kerstmis 2008
In deze kersteditie een tweetal verhalen die in scherp contrast met elkaar staan. Adrie van Zon, oud-Dreumelnaar en thans woonachtig in Blaricum, schreef een verhaal over de diepere waarden van het leven in deze tijd van kredietcrisis.
Het tweede verhaal is een raadsverslag uit 1845. Hierin wordt gesproken over een crisis die het dorp Dreumel, maar ook de rest van Europa trof als gevolg van een mislukte aardappeloogst. Over crisis gesproken........
 

 
“Je gaat het pas zien als je het door hebt” (Johan Cruijff).
Meestal gebeurt je dat pas later in je leven. Als je jong bent zit je vol verwachtingen en spanningen over wat het leven je brengen zal. Er moeten keuzes worden gemaakt qua opleiding, baan, partner. Werk, gezin, kinderen, carričre, sport houden je vervolgens jarenlang intensief bezig.
 
Er moet brood op de plank komen en er zijn ook nog andere ambities en wensen die energie en (in)spanningen kosten.

Een ander huis (hogere hypotheek), nieuwe auto, studie van de kinderen, nieuwe vloerbedekking, vakantie.

De tijd dat we daar nog voor moesten sparen. Tegenwoordig voor velen enkel een kwestie van bestellen (geniet nu en betaal later) 

 

Duurder, mooier, luxer, groter. Met gemak worden nu badkamer of keuken na een paar jaar weer vervangen. De tijd dat de “uitzet” een heel huwelijk mee ging is voorgoed voorbij.

De gedrevenheid en de drang naar bezit geven te denken. Het inkomen is van middel tot doel geworden. Filosoferen over zin en betekenis van  het leven, contemplatie, is er meestal niet bij.
 
   
   

Dat wordt anders in de periode van de actieve ouderdom met de vrijheid keuzes te maken en de tijd om na te denken. Over de dingen die je in de jacht naar het leven verwaarloosd hebt,  je kinderen, de mensen om je heen, je woonomgeving. Je kleinkinderen zijn een bron van vreugde, maar zetten je ook aan tot denken over de tijd dat je eigen kinderen opgroeiden. Nu pas kom je tot de ontdekking wat je allemaal gemist hebt.
 

Maar dat behoeft je niet te beletten te genieten. Het is zo mooi om met je kleinkinderen op te trekken, te praten, te spelen en ze te observeren.

Ruben (bijna drie) zit op de bank met de andere Opa, die hij “Opa jaja” noemt omdat die jaja als stopwoordje gebruikt. Ze eten beschuit met muisjes ter gelegenheid van de geboorte van zijn zusje. Hij knoeit vreselijk, overal muisjes. Hij gaat even de kamer uit en als hij terug komt zegt hij “Opa, je hebt heel erg geknoeid”

Oma vertroetelt onze jongste kleindochter (4 weken) en zegt “wat ben je toch een mooi poppetje”, waarop haar broertje Ruben, net drie geworden, naast haar zegt “ik ben ook een poppetje”.

Kerstmis is de tijd om te filosoferen over de betrekkelijkheid van de dingen. De kredietcrisis laat zien hoe kwetsbaar materiële zaken in feite zijn en waar hebzucht toe kan leiden. Wanneer je door hebt dat aandacht voor elkaar, liefde voor de kinderen, voor het leven zelf veel meer waarde heeft, zie je pas waar het om gaat.

Goede Kerstdagen!

kleinzoon Ruben
   

Adrie van Zon
 

 
In scherp contrast met bovenstaand verhaal, staat het raadsverslag van de gemeente Dreumel uit 1845. De huidige recessie verbleekt bij de pure armoe die er in Dreumel ontstaat als gevolg van een mislukte aardappeloogst. Deze catastrofe treft overigens niet alleen Dreumel, maar ook Nederland en grote delen van Europa.
 
De oorzaak van het mislukken van de oogst is de aardappelziekte Phytophthora. Tegenwoordig wordt wel aangenomen dat deze ziekte zich die zomer vanuit Vlaanderen over Europa verspreidde, nadat daar besmette knollen vanuit Mexico of Noord-Amerika waren binnengekomen.

Het mislukken van de aardappeloogst in 1845 en volgende jaren had dramatische gevolgen voor brede lagen van de bevolking. In sommige gebieden leidde ze tot hongersnood - berucht werd Ierland - met als gevolg dat velen stierven of volstrekt verkommerden.

In ons land deed de ziekte vooral in aardappelgebieden als de Bommelerwaard en Noord-Friesland van zich spreken. Maar ook het Land van Maas en Waal en dus ook Dreumel werden getroffen.

De crisis nam catastrofale vormen aan. Niet alleen was de oogst mislukt, maar daarnaast
- stond het land blank;
- waren er geen aardappels meer te verkrijgen;
- waren de arbeiders werkeloos:
- waren de landeigenaren beroofd van inkomsten;
- was de gemeentekas leeg;
- hadden zelfs de gegoede burgers geen geld meer om voorschotten te verlenen.

Over crisis gesproken.........
 

Aardappelziekte (bron: http://www.encyclopediedrenthe.nl/Aardappelziekte) Lat.: Phytophthora Ziekte voorkomend bij aardappels, veroorzaakt door een schimmel, de Phytophthora infestans.

 

Vrijdag den 29e august. 1845 **

Mislukte aardappelen-oogst

 

Den Raad present

Ter overweging voorgenomen het besluit van den Heere Staatsraad, Gouverneur dezer provincie d.d. 18 aug. Jl. No. 4529/1, provinciaal-blad No. 91, nopens het mislukken van den aardappelen-oogst.

 
Zo is ter voldoening van hetzelve goedgevonden:
Op de dienaangaande daarbij voorgestelde punten, te doen dienen:
  Rooijsestraat:  Links de voormalige boterfabriek; rechts het gemeentehuis. Op de eerste verdieping, rechts van het balkon, was de voormalige raadszaal.

dat volgens de gedane opnoeming van de alhier te veld staande aardappelen waarvan reeds den staat van overzigt voor geschreeven bij Provinciaal-blad No.187 is opgemaakt en ingezonden het aan ons is gebleken, dat de heerschende ziekte onder.......
 

 

....... dezelve van zodane erge graad is, dat van de 123 bunders, dit jaar alhier met aardappelen bepoot, vermoedelijk weinig of niets te verwachten is, en dit ongeluk gevoegd bij de noodlottige waterramp die de Ingezeetenen bovendien dit Jaar weder treft dewijl de Hooy- & Weilanden in deesen polder op dit moment noch meest allen onder water staan, waardoor een ieder noch zonder voeder voor het vee is voor den winter.

Zo verkeeren de landbouwers alhier in zeer treurige omstandigheeden, uit welke dezelve zich niet weeten te redden en door welke rampen een groot aantal in het geval verkeeren van dadelijke behoefte aan onderstand te hebben en ook veelen dezelve daardoor met den aanstaande winter in geldelijke ongeleegenheid zullen geraken.
 

 
De ziekte wordt veroorzaakt door een schimmel, de Phytophthora infestans.

De schimmel overwintert in de grond en verspreidt zich bij nat en broeierig weer in de maanden juni/juli.

Vervolgens wordt de schimmel zichtbaar in de vorm van bruine vlekken aan de onderkant van de bladeren, omzoomd door een witte donzige rand van zwamdraden.

  Deze laatste produceren grote hoeveel-heden sporen die met een regenbui op en in de grond komen, waar ze vervolgens de knollen aantasten. Wanneer deze eenmaal zijn geďnfecteerd vertonen ze al gauw bruine vlekken die diep in het vruchtvlees binnendringen.  
   

Dat om deeze ramp enigszints te lenigen, noodwendig de Ingezeetenen op de een of andere wijze door geldelijke ondersteuning diende worden te gemoet gekomen –

Dat bij de overweging door welke gemeentelijke hulpmiddelen in deeze ….. kunnen worden voorzien, aan ons gebleeken is, dat uit de gemeentekas met geene mogelijkheid hulp kan verstrekt  worden, daar dies geene fondsen daarin aanwezig zijn en deswege alzo niets kan worden afgezonderd; terwijl de meergegoede Ingezeetenen, als door alle deeze rampen meede getroffen, ook in geldlooze toestand verkeeren en deshalves ook niet in staat zijn, voorschotten te verstrekken aan dezulken, die geacht worden deeze te eenigertijd te zullen kunnen teruggeven –
 
Dat zo als gezegd er volstrekt geen plaatselijke hulpmiddelen aanwezig of verkrijgbaar zijn, om in deze zo algemeen hoogst nodige onderstand te voorzien, men de eerbiedige vrijheid in neemende te verzoeken, dat van zijde der provincie of van Rijkswege op de een of andere wijze daarin mogeworden te hulp gekomen –

Dat tot aanduiding van het geldelijk bedrag hetwelke tot onderstand of tot voorschot zal vereischt worden, men heeft opgemaakt en die hierbij worden overgelegd twee Staten, bevattende de Ingezeetenen die geacht worden daarbij in aanmerking te komen en van den omvang der schade door hun geleden op eene ......
    Burgemeester G. van Welie
 

Gemeentesecr. J. Numans
 

1789 - 1869
1798 - 1877

Dezelve komen dan voor de zodane die dadelijke behoefte hebben, en op de tweede, dezulken van welke niet de aanstaande winter geldelijke ongelegenheid kan worden te gemoet gezien –

Dat eindelijk met betrekking der te verleene hulp aan arbeiders, welke bij de inzameling der aardappelen werk en middelen van verdiensten hebben ingeschoten en daardoor meede in geldelijke ongelegenheid zijn geraakt, daartoe ook geene mogelijkheid bestaat, daar dies de plaatselijke arme-inrigtingen door gebrek aan fondsen, hiertoe meede buiten staat zijn, terwijl men ook niet weet welke voorzieningen van gemeente-weege kunnen of zouden moeten worden genomen, om die administratie te deezer zake buitengewoon te subsidieeren, aangezien, zoals gezegd, de gemeente fondsen zulks niet gedogen-

wenschelijk zoude het dus weezen, dat deswege een subsidie meede van de zijde der provincie of van Rijksweege werd verleend.
      De Burgemeester

G. van Welie

  
      Secretaris J. Numans  
           
 

** Bron: Regionaal Archief Nijmegen, Gemeente Dreumel  dossier 317- Raadsverslagen 1834-1851, No.128
 

Ingezonden
In bovenstaand geheel past onderstaande nieuwjaarswens die wij n.a.v. deze kerstspecial kregen toegestuurd.......
 
Essentie

Al meer dan dertig jaar( met misschien een enkele onderbreking) probeer ik aan het einde van het jaar, i.p.v. met een traditionele wenskaart iedereen fijne feestdagen en een  gelukkig  Nieuwjaar toe te wensen, een gedachte op papier te zetten.

Ook nu “zat” ik  er weer voor en bedacht:  

Wat is er in de afgelopen dertig jaar veranderd in ons beroep ( en ik denk dat dit geldt voor de meeste branches)? Aan de essentie van het werk denk ik: “helemaal niets”.

Als je vraagt naar essentie zegt Wikipedia: "Essentie kan in het algemeen worden beschouwd als datgene wat overblijft wanneer de randzaken worden weggedacht". En daar hebben we de verandering(en) in de afgelopen dertig jaar. Vaak lijken de randzaken  belangrijker te zijn geworden dan de essentie. 

Voorbeeld: Op het moment dat een minister van financiën, ondersteund door zijn deskundige ambtenaren en verdere achterban, zegt dat de balans van een van onze grootste banken op bepaalde onderdelen ondoorzichtig cq. niet te lezen is, zeg ik met permissie: wat is dan de hogere kwaliteit  dan 30 jaar geleden van het product van deze gewichtige experts met hun assistenten, die dit product gemaakt hebben??

Dit valt hen minder te verwijten; de tijd heeft hierom gevraagd. 

Wat blijft , is de essentie: 1 + 1 = 2, 2 – 1 = 1, 2 :  1 = 2. Dit is en mag hopelijk de basis blijven. Laten we het a.u.b. niet moeilijker maken dan het al is.

Nu we eenmaal geconfronteerd worden met een recessie, is het misschien voor alle branches wijs om weer dichter bij de essentie te geraken/blijven.

De uiteindelijke essentie van dit schrijven is natuurlijk om U en de Uwen  een gezond en  voorspoedig 2009 toe te wensen.

Jose en Harry Graven                                   

 

Wilt u nog meer lezen over Kerstmis vroeger in Dreumel? Lees dan onze special uit 2007: "Kerstmis in vroeger tijd"