De huismus

april 2010


redactie - Tineke Vink - Liefkens


Bericht van onze vertalers van Tremele. Zij hebben bij het regionaal archief in Nijmegen raadsverslagen gevonden uit 1859 van de gemeente Dreumel.

Lees en huiver (originele spelling gehandhaafd):

 

Zaturdag den 17e December 1859

De voorzitter opend de vergadering alle de Raadsleden waren verteegenwoordigd.De  Notulen der vorige vergadering werden geleezen en goedgekeurd.

Vervolgens werdt - in overweging genomen zijnde dat de veelvuldige musschen, die zich in deeze Gemeente bevinden, veele schade aan den landbouw toebrengen, en het alzoo nodig en nuttig wordt geächt, dezelve zo veel mogelijk uitteroeien, voor de kosten van dien is zooals in de begroting voor 1860, eene post uitgetrokken.

Wordt besloten:

Voor elke mus die gevangen en gedood wordt ene premie van ééne cent toegestaan.

De vertoning deezer doode musschen zal tweemaal per week, des Dingsdag en Zaturdags moeten plaats hebben bij en aan de Raadsleden H. Vink, G. van Wichen en D. Merks, dewelke, na de pootjes van de mussen te hebben afgeknipt, de uitbetaling der premie zullen doen.-
(einde citaat)

 …………………………………………………….

 

Nou, ziet u het al voor u:

In een muffig ruikend gemeentehuis staan drie heren in het beste pak te wachten op boeren en buitenlui. Die komen binnen, laten de klompen netjes bij de deur staan en lopen vervolgens, op zelf gebreide geitenwollen sokken, naar een hout omrand loket. Openen een jute zak en leggen de mussen neer op het plankje van het loket.

De heren die de mussen in ontvangst nemen kijken een beetje vies naar de dode vogeltjes. Maar het afknippen van de pootjes moet gebeuren. Anders konden de boeren wel eens twee keer met dezelfde mus 1 cent komen innen. Zo beslist de Burgermeester.

 

mannetje huismus

 

Nu, 150 jaar verder, de huismus:

Kenmerken

 

De huismus wordt vaak verward met de ringmus en heggenmus. Nu alleen de huismus.

Latijnse naam: Passer domesticus. De huismus is ongeveer 14 cm. lang en weegt 30 gram. Het mannetje is het meest opvallend. Hij heeft een grijs pakje aan, een grijs petje op en een zwarte borst. Zeg maar dat hij een zwart slabbertje voor heeft.

Het vrouwtje is geheel grijsbruin. Heeft gestreepte kleuren in de  vleugel. En een mooi ooglijntje boven haar pientere oogjes.

 

 

vrouwtje huismus

 

De ringmus haal je er zo tussen uit omdat beide geslachten een zwarte wangvlek hebben.

Het geluid is het typische tsjilpen.

 

Leefgebied

De huismus is van oudsher een begeleider van de mens. Van boerderijen in de wildernis tot grote steden. Als de mens wegtrekt verdwijnen na een poos ook de mussen

Huismussen houden van mensen. Niet omdat ze zo aardig zijn, maar de mens creëert Luilekkerland voor hen. Slim als ze zijn hebben de huismussen zich aangepast aan onze manier van leven. Vroeger waren de paardenvijgen op straat een erg aantrekkelijke versnapering. Nu vinden ze de hondendrol ook prima. De hondendrol is op dit moment de belangrijkste voedselbron voor de huismus.

Huismussen nestelen graag onder dakpannen, struiken en bomen.

Als de huismussen het naar hun zin hebben blijven ze in groepen in hun straatje. Ze weten precies welke kat gevaarlijk is of niet. Ze kunnen elkaar waarschuwen met speciale signalen of het gevaar vanuit de lucht dreigt of op de grond.

 
 

Uitbreiding:

De huismus blijft in de omgeving waar hij geboren wordt. Er wordt het liefst onder de dakpannen een wat rommelig nest gemaakt. Papa en mama mus bouwen samen, van alles gebruiken ze. Paardenhaar, schapenhaar, veertjes, droge grassprieten, takjes, mos, maar ook katoen en papier. In de winter gebruiken ze het nest als slaapplaats.

Maar in het voorjaar zal het mannetje aandacht trekken bij het vrouwtje door met veel te grote witte veertjes rond te sjouwen.

 

Er  kunnen wel 3 tot 4 broedsels per jaar gelegd worden. Met 4 tot 5 donkergrijze gestippelde eitjes.

De jong geboren musjes sperren hun bekjes wijd open als er iemand in de buurt komt. De eerste dag krijgen ze dierlijk voedsel. Maar snel zal het dieet gevarieerd worden met plantaardig voedsel. Na ongeveer 12 dagen vliegen de kleintjes uit. Papa mus is een brave huisvader. Want als mama mus alweer op het volgende  broedsel zit dan moet papa mus de uitgevlogen kleintjes nog enige tijd  bijvoeren.

 

mannetje huismus met nestmateriaal

Bijzonderheden

De huismus staat op de rode lijst. De populatie is de afgelopen decennia drastisch afgenomen door verschillende veranderingen.

Zoals: De daken te goed geïsoleerd. Tuinen die geheel betegeld zijn. Geen ligusterheggen voor beschutting. Paard en wagen zijn vervangen door auto’s.

Door moderne landbouw blijft er minder graan liggen. Mest wordt afgesloten waardoor er aanmerkelijk minder insecten zijn. Er zijn meer katten gekomen. Loodvrije benzine is goed voor het milieu, maar er zitten andere stoffen in die insecten doden waar de mus van moet leven. Die stoffen zijn ook schadelijk voor de mus zelf. Ook worden er minder tafelkleden buiten uitgeklopt waar verrukkelijke broodkruimels op gemorst waren.

 

foto: R. Burgmeijer

 

Conclusie:
Wij moeten nestgelegenheid onder de daken creëren. Ruw terrein en voldoende heggen en begroeiing aanleggen. Zorgen dat de huismus een heerlijk zand- en waterbad kan nemen. Dit is geweldig om af te kijken. Er is niets mooiers dan de familie Mus in bad te zien gaan. Ze kunnen bijna niet op elkaar wachten. De spetters vliegen alle kanten uit. En als ze vervolgens doezelig in het zonnetje zitten te drogen  is het plaatje kompleet.

Groetjes Tineke Vink- Liefkens.