De boerenzwaluw


Hulp gevraagd: welke enthousiaste natuurliefhebber wil de redactie van deze rubriek op zich nemen? Het zou zonde zijn indien deze rubriek verloren zou gaan! Het doel van deze rubriek is om elke maand informatie over een dier te geven dat in Dreumel voorkomt en waarvan we eigenlijk maar weinig weten. Werkzaamheden in overleg met de webmaster.

Heeft u interesse en wilt u ons helpen? Stuur een mailtje!

   
   
Soort: Boerenzwaluw
Dreumelse naam: ?
Wetenschappelijke naam: Hirunda rustica (rustica betekent: van het platteland)
Familie: Zwaluwen
Orde: Zangvogels
Opmerking: De naam "boerenzwaluw" verraadt de bijzondere band die deze vogel met de mens heeft. De boerenzwaluw maakt bij voorkeur zijn nesten in boerenschuren.   
Uiterlijk: De Boerenzwaluw is ongeveer19 cm lang, de staart meegerekend. De staart is lang en diep gevorkt, net een hooivork. De veren zijn donker metaalblauw met glanzende bovendelen. Het voorhoofd en de keel zijn roodbruin. Verder zijn er crèmekleurig witte onderdelen, een blauwzwarte kropband en een zwarte snavel. 

Geluid  De zang is een mengsel van helder kwetterende en kwelende tonen, soms eindigend met een kenmerkend geknars, als van een piepend scharnier. Deze soort is een prima imitator.

Voeding:  Boerenzwaluwen eten vooral vooral veel muggen, maar ook motten, vliegen en kevertjes die hij al vliegend met zijn brede snavel uit de lucht vangt. Eén zwaluw eet wel 50.000  insecten per week! Water drinken doet hij ook tijdens de vlucht door laag over het water te scheren en dan het water met zijn bek op te scheppen.
 

Broed  Het vrouwtje kiest het mannetje. Hoe langer de staartpennen zijn, hoe meer kansen mijnheer heeft om gekozen te worden. Hoe langer de staartpunten hoe groter de wendbaarheid in de lucht is, hoe beter er gejaagd kan worden, hoe meer insecten hij mee naar huis brengt en hoe groter de overlevingskansen van de jongen zijn. De Boerenzwaluw bouwt nesten in boerenstallen, loodsen, onder bruggen en afdaken.

 
Het nest: Het is een halve cirkelvormige kom die van boven open is. Het nest wordt gemetseld met vochtige aarde en speeksel en verstevigd met halmen en haar. De binnenkant wordt gevoerd met veren en haartjes. Het nest wordt altijd zo geplaatst dat er een dak, brug of dakgoot boven zit, zodat het nest vanuit de lucht niet kan worden gezien.

Gewoonlijk worden 4 of 6 eieren gelegd. Als de eieren uitgekomen zijn, worden de jongen door beide ouders verzorgd. Een nest met vijf jonge zwaluwen kan met gemak zo'n 6000 insecten per dag verwerken. Na ongeveer 3 weken dagen verlaten de jongen het nest. Er zijn twee en soms drie legsels per jaar.

 

Verblijf:  Vanaf augustus vertrekken de Boerenzwaluwen weer naar hun winterkwartieren in Midden- en Zuid-Afrika. Zij verzamelen zich in grote groepen en vertrekken met luid gekwetter. Zij vliegen ongeveer 200 km per dag  met een gemiddelde snelheid van ruim 30 kilometer per uur en overnachten gezamenlijk in rietvelden. Na enkele maanden zijn ze in hun winterkwartieren.

De terugreis duurt een maand. Hoewel de eerste Boerenzwaluw al eind maart te zien is, arriveert de grote massa pas halverwege april uit de overwinteringgebieden. Vandaar het gezegde: één zwaluw maakt nog geen zomer. De zwaluwen keren terug naar dezelfde boerderij en hetzelfde nest. Uit ringgegevens is gebleken dat van elke vijf zwaluwen die vertrekken, er slechts een weer terugkeert. De rest overleeft de 9000 kilometer lange reis niet.

 

Rode lijst:  Sinds de jaren ‘60 is de zwaluwenstand enorm teruggelopen. Dit komt hoofdzakelijk door drastische veranderingen binnen de agrarische sector. De hygiënische maatregelen zorgen ervoor dat de Boerenzwaluw steeds vaker boerderijdeuren en –ramen hermetisch gesloten vindt.

Door het  gebruik van insecticiden en het verdwijnen van bloemrijke weilanden zijn er steeds minder insecten. Bouwmateriaal voor het nest is steeds minder voorhanden door het verdwijnen van modderpoeltjes en –slootjes rond het erf. De Boerenzwaluw  staat sinds 2004 voor het eerst in zijn bestaan op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Op deze lijst staan de bedreigde plant- en diersoorten en de beschermingsmaatregelen om deze soorten weer in aantal te laten toenemen.

 
Volksgeloof: In het volksgeloof geldt de zwaluw als een geluksbrenger.
 
Meer horen en zien over de boerenzwaluw? Klik op het plaatje