Haantje de bovenste

een verslag van Jodi van der Giesen

In opdracht van de gemeente West Maas en Waal werd begin november 2012 begonnen met de uitvoering van restauratiewerkzaamheden aan het uurwerk en de haan/kruis in en op de toren van de Nederlands Hervormde kerk aan het Kerkpad te Dreumel.
 
Aannemersbedrijf Vamele uit Boven-Leeuwen verwierf de opdracht om zowel het kruis als de haan, als ook het uurwerk van de toren te (laten) restaureren.
 

Door gebruik te maken van een hijskraan, waaraan een werkbak hing, werd eerst de haan van de toren verwijderd, daarna het kruis onder de haan en vervolgens het uurwerk aan de binnenzijde, inclusief alle (drie) wijzerplaten van de buitenkant.

Voor de restauratie werden de afzonderlijke onderdelen naar gespecialiseerde bedrijven getransporteerd.

 
 

Het uurwerk en de wijzerplaten werden met dit doel voor ogen naar de firma Royal Eijsbouts vervoerd, 's werelds grootste klokkengieterij en fabriek van torenuurwerken, gevestigd te Asten.

“Ons” uurwerk was daar in de allerbeste handen.

Op 14 december 2012 werden het uurwerk en de wijzerplaten weer teruggeplaatst, hetgeen niet alleen veel voeten in de aarde had, maar vooral de aanwezigheid van een grote hijskraan noodzakelijk maakte.

 
   

 
 

43 meter hoog stak de hijsmast uit, die de hijskraanmachinist langzaam liet zakken in de richting van de toren. Onder aan de hijskabel een werkbak voor de monteurs van de firma Eijsbouts.

 
 

De drie wijzerplaten werden één voor één aan de zijkant van de werkbak geplaatst. Telkens werd één wijzerplaat geladen en op de toren bevestigd. Zelfde tripje voor de tweede en weer voor de derde wijzerplaat.

En de hachelijke reis richting toren kon beginnen.
 
 

Drie keer werd deze “trip” gemaakt, telkens voor iedere zijde van de toren waar een wijzerplaat teruggeplaatst moest worden. Eerst aan de zijde van de Torenstraat. Daarna de zijde aan het Hienkershoff en tenslotte die aan de zijde van het Kerkpad zelf. Tussendoor moest telkens weer een volgende wijzerplaat opgehaald worden bij het voertuig van de firma Eijsbouts, dat op het Hienkershoff stond. (Aan de kerkzijde zit geen wijzerplaat).
 
 

De hijskraan stond helemaal op het Hienkershoff.

Ondertussen was een derde medewerker van de firma Eijsbouts binnenin de toren doende met het terugplaatsen van het uurwerk en om de werkzaamheden aan de buitenkant soepel te laten samenvloeien met die aan de binnenzijde.
 
 

De wijzerplaat aan de Torenstraat - hier niet zichtbaar - werd als eerste geplaatst. Daarna die aan de zijde van het Hienkershoff (links). Toen was de laatste aan de beurt, de wijzerplaat aan de zijde van de begraafplaats.
 
 

En na vele uren in de intense kou gewerkt te hebben, kon het omvangrijke karwei met succes afgerond worden.
 
 

De Nederlands Hervormde kerk had haar stem terug, die op alle hele en halve uren weer luidkeels over Dreumel heen gewaaierd zal worden.

Ook in opdracht van Vamele was de firma …
 

 

… gevestigd te Ravenstein, verantwoordelijk voor de restauratie van het kruis en de haan bovenop de toren. Deze firma is ook gespecialiseerd in het renoveren van leien daken en zink- en loodwerk.

Smederij Rombout, gevestigd te Buurmalsen, onder andere gespecialiseerd in het ambachtelijk smeden, werd door Bogaerts-van Nuland verzocht de restauratie van het kruis en de haan op zich te willen nemen.

Op de foto wordt het kruis met de haan er nog bovenop op een aanhanger richting Buurmalsen getransporteerd.

 

De terugplaatsing van het kruis en de haan was gepland op 20 december 2012, ondanks voorspellingen dat de wereld op deze specifieke dag haar laatste adem uit zou blazen.

Je kon je amper een mooier beginnende dag wensen.

 

Om klokslag acht uur begon dit veelomvattende werk. Voorafgaand aan de terugplaatsing van kruis en haan moesten eerst de leien waarmee de toren belegd is, gecontroleerd en zo nodig vervangen worden.

Verder werd het lood rond de haken aan de buitenkant van het torendak (waar vroeger, toen de arbeidsinspectie nog niet bestond, gebruik van werd gemaakt om aan de buitenkant van de toren naar boven te klimmen) zelf ook gecontroleerd en indien gewenst tevens vernieuwd.

Ten derde werd de punt van de toren voorzien van een nieuwe loden bekleding, waarover daarna het kruis weer zou worden geplaatst. En dan de haan weer bovenop het kruis
 
 

Voor de tweede keer in een week imponeerde wederom de techniek, die het mogelijk maakte om met een hijskraan op het Hienkershoff te blijven staan en werkzaamheden aan de ± vijftig meter verderop gelegen toren te verrichten.

 
 
 

De wereld is vandaag weliswaar niet vergaan, maar stel je voor je hangt daar urenlang in een werkbak, bij een temperatuur van vier graden met een windsterkte van vier/vijf, veertig meter hoog van de grond.

Het was verschrikkelijk koud, hetgeen enigszins verminderde toen een hele aardige mevrouw Hol ons allemaal een bakkie koffie en een flap kwam aanbieden. Veel dank.

Foto genomen vanuit de top van de toren, maar wel van binnenuit.
 

 
 

Smederij Rombout had al vroeg in de ochtend het kruis (en de haan) geleverd. Het kruis kon pas geplaatst worden na het installeren van die loden “stolp”.

Maar eindelijk was het zo ver, rond één uur in de middag kon het kruis teruggeplaatst worden.
 

Na het plaatsen van het kruis was toch nog enige tijd gemoeid met het uitrichten ervan.

Stond het kruis, bekeken van alle kanten, wel recht. Daar waar nodig werden kleine correcties, in de vorm van een flinke afgepaste ruk, toegepast. Het doel heiligde hier absoluut de middelen.

 

 

 

Tijd voor de finale, half twee des middags.

 
 

De vergulde haan en de twee eveneens vergulde (halve) bollen.

En twee medewerkers van de firma Bogaerts-van Nuland.

 

Het uiteindelijke plaatsen van de haan en het monteren van de twee halve bollen was het minst arbeidsintensieve slot van deze lange en steenkoude werkdag.

 Maar de toren kan er weer ettelijke decennia tegenaan.