Van "van Sonsbeek" tot "van Zonsbeek"

door Henk van Sonsbeek - Veldhoven
 
In het verleden en zelfs onlangs nog wist men mij te vertellen dat de familie Van Sonsbeek een familiewapen bezit en van adel is.

Daar ik mij moeilijk kon voorstellen van adel te zijn, hoogstens verpauperde adel, en mij niemand een wapen kon tonen heb ik een onderzoek ingesteld naar aanleiding van deze bewering.

Onderstaand kan men mijn bevindingen naar de familienaam ‘van Sonsbeek’ lezen, te beginnen met de meest recente splitsing in familienaam op 26 mei 1896.

 

meer informatie over het familiewapen
Op deze datum is Antonius van Zonsbeek uit Dreumel in het huwelijk getreden met Johanna Peters. In het bevolkingsregister is hij evenals zijn vader, broers en zus ingeschreven onder de naam Van Sonsbeek. Door deze verschrijving van een onoplettende ambtenaar werden zijn kinderen eveneens onder de naam Van Zonsbeek ingeschreven, terwijl zijn broers en hun nazaten onder de oorspronkelijke familienaam Van Sonsbeek verder gingen.
 
huwelijksakte Antonius van Zonsbeek vervolg huwelijksakte bevolkingsregister
 
De huidige van Sonsbeken en van Zonsbeken zijn directe familieleden. Bovengenoemde Antonius ondertekende de geboorteaktes van zijn kinderen afwisselend met Van Zonsbeek en Van Sonsbeek, terwijl de naam van zijn kinderen in deze aktes steeds met een ‘Z’ werden geschreven.
 
   
  geboorteakte Martinus van Zonsbeek  
 
Een dergelijke verschrijving kwam vroeger vrij vaak voor. Onder de documenten uit eerdere tijden treft men meestal de verklaring aan dat de betreffende persoon ‘hunne namen wegens ongeoefendheid niet kunnen schrijven of teekenen’.  Daardoor konden zij ook niet lezen of alles correct was ingevuld. Als getuigen werden meestal de kastelein en de veldwachter meegenomen, die wel konden ‘teekenen’
 
 
Sonsbeck
Bij het teruggaan in de stamreeks heb ik vastgesteld dat de stamvader van de familie van Sonsbeek/van Zonsbeek ene Joannis Henderix van Sonsbeck is.

Omstreeks 1730 is hij als jongeman, waarschijnlijk als hannekemaaier (grasmaaier in de hooitijd), vanuit het stadje Sonsbeck (tussen Kevelaer en Xanten in de Sonsbecker Schweiz) over de dijken naar het rijke Gelderland gekomen om hier zijn boterham te verdienen.
   
een hannekemaaier het oude plaatsje Sonsbeck
 

In Dreumel heeft hij de jonge dame Allegonda Janszen van der Eijck leren kennen. Op 17 maart 1735 zijn zij in ondertrouw gegaan en op 19 april 1735 in de echt verbonden. Dat hij in Dreumel terecht is gekomen is niet zo verwonderlijk. In die tijd viel het land van Maas en Waal en omstreken onder het gezag van de bisschop van Xanten. Daarom waren de meeste kerken langs de Waal en Maas toegewijd aan Sint Victor, net als de dom van Xanten en werden de geestelijken in deze parochies, ook in Dreumel, door de bisschop van Xanten benoemd.
 

De naam Van Sonsbeck is door de eeuwen heen gewijzigd in Van Sonsbeeck, Van Sonsbeek en Van Zonsbeek.
 
In Sonsbeck is het niet mogelijk terug te zoeken naar de oorspronkelijke naam van Joannis Henderix van Sonsbeck. Door de vele oorlogen zijn de meeste gegevens verloren gegaan. Nog in de Tweede Wereldoorlog is 85% van de gebouwen in Sonsbeck verwoest. Ondanks de vele grensaanpassingen tussen Nederland en Duitsland heeft het stadje Sonsbeck nooit deel uitgemaakt van de Nederlanden.
 
De familie Van Sonsbeek is Dreumel en directe omgeving altijd trouw gebleven. Een uitzondering hierop vormt mijn oma Clara Catharina van Wijk gehuwd met Cornelis Antonius van Sonsbeek. Deze laatste is op 6 maart 1921 overleden. Clara van Sonsbeek-van Wijk heeft toen met haar zeven nog jonge kinderen vanuit Dreumel een zwerftocht voor werk door Gelderland gemaakt en zich uiteindelijk in Best gevestigd, waar zij een pas gebouwd huis kon betrekken en waar ruime werkgelegenheid voor haar kinderen beschikbaar was.
 
Park Sonsbeek in Arnhem

Dit mooie park heeft geen enkele relatie met de familie van Sonsbeek/Zonsbeek noch met de familie van Sonsbeeck.

Het park ligt aan de Sint Jansbeek, hetgeen in het spraakgebruik werd verbasterd tot Sonsbeek. Hoewel dit de meest aannemelijke verklaring is, zijn de geschiedvorsers het hierover niet helemaal eens.

(Bron: boek Ach Lieve Tijd, 750 jaar Arnhem en de Arnhemmers)
 

park Sonsbeek

Van
Het voorvoegsel ‘van’ voor een naam betekent meestal ‘afkomstig van’. Dus ‘van Sonsbeck’ wil zeggen afkomstig uit Sonsbeck. Veel Duitsers uit onder andere Westfalen en Neder-Rhein zijn eeuwenlang om economische of vanwege geloofsredenen naar het rijke Gelderland getrokken. Daar konden zij werk vinden op de uitgestrekte landgoederen. In de loop der tijd werden hun namen vernederlandst.
 
Tot slot een kort overzicht van de stamboom in rechte lijn:
 

Stamboom van Sonsbeek