|
redactie - Tineke Vink - Liefkens; foto's:
www.ijvogels.nl
|
|
|
Eerst even vertellen dat het mij niet meer lukt om elke maand een
dier te beschrijven. Daarom wel wanneer er een dier in het nieuws is
of als, om welke reden dan ook, het leuk is om over een dier te
vertellen. |
| |
|
Daarom nu de ijsvogel. Half april loop ik met Daantje, onze hond,
langs de Wiel. Het was nog vroeg in de morgen. Een fonkelend fel
blauwe kleur trok mijn aandacht. Het zal toch niet waar zijn? “Is
dat een ijsvogel?” Wat een grote verrassing!
Toch weer een ijsvogel in ons eigen Dreumel. Er zullen er
ongetwijfeld hier en daar wel zijn . Maar om de ijsvogel te mogen
zien is een extra cadeautje. Geprobeerd een foto te maken. Wel
gelukt, maar jammer genoeg iets te ver weg.
Enkele dagen erna krijg ik een smsje op mijn telefoon. Het luidt zo: |
| |
|
“’Hee Buuf, we moeten een stoel met camera bij de sloot zetten.
Honderd procent zeker. Ik zag een ijsvogel vliegen. Mooi over ’t
water van jullie richting naar ons. Toen over ’t land naar de put
van van Lent. Mooi blauw en oranje geel. Zeker weten dat ’t een
ijsvogel is. Groeten de Buuf.” |
| |
|
Nu
moeten jullie weten dat Tiona Verhoeff - van Gessel mijn Buuf is en
ook altijd wel een extra oog open heeft voor al wat er rond kruipt
en vliegt. Dat moesten we toch even bespreken met elkaar. We waren
er heel verheugd mee.
Uiteindelijk is het geen gezonde situatie. Want bij elk hoog
tie-tie-tie geluid kijk en loop je richting de sloot in de hoop de
prachtige ijsvogel te zien. Je bent er mooi zoet mee. Ik heb hem
niet vaker mogen zien. Maar dat hij er is, dat is zeker.
Iedereen die het geluk heeft de ijsvogel voor de eerste keer te zien
vergeet dat moment nooit meer! Hij wordt dan ook gerekend tot de
mooiste broedvogel van Nederland. |
| |
|
Naam:Europese ijsvogel (Alcedo atthis). |
Waarschijnlijk is de naam afgeleid van het Germaanse
Eisenvogel, ofwel 'ijzeren vogel' wat slaat op het blauw
van de rugveren van de ijsvogel. Later is deze naam verbasterd tot
ijsvogel, omdat hij in de winter vaak bij een wak in het ijs te
vinden was om visjes te vangen.
IJs is echter de grootste vijand van deze mooie vogel! Als het water
dichtgevroren is, kan hij geen visjes meer vangen, waardoor zijn
vetreserves afnemen. De stuitklier waarmee hij zijn veren waterdicht
houdt, gaat dan minder goed werken. Hierdoor zullen uiteindelijk
zijn veren teveel water opnemen bij een duik in het ijskoude water.
De vogel is niet meer genoeg beschermd tegen de felle kou en zal
sterven. |
| |
|
Uiterlijke kenmerken |
|
 |
| |
|
Gewicht |
| De
ijsvogel weegt gemiddeld 36 gram. Dat is te verglijken met 7
velletjes A4 kopieerpapier. |
| |
|
Vlucht |
|
Snel en in een rechte lijn. Enkele vleugelslagen afgewisseld met
een korte glijvlucht. Vliegt meestal net boven het water
oppervlak. Men ziet ze zelden op het land. Ze kunnen slechts wat
moeizaam huppen.
|
|
Voedsel |
|
Roerloos zit de ijsvogel vanaf zijn vaste visstek op visjes te
loeren. Dit is een overhangende tak of een steen bij het
schone stromende water. Is er een visje in het vizier stort hij zich
pijlsnel op zijn prooi, waarbij hij soms geheel onder water
verdwijnt. Met het visje in de snavel keert hij terug op zijn
visstek. De onverteerde resten komen als een braakbal weer
naar buiten. Soms wordt het menu afgewisseld met een waterinsect of
kikker(visje). |
| |
|
Broeden |
|
De
broedtijd is van eind maart tot en met augustus. Er worden 6 tot
8 glanzend witte eitjes (23x19 mm) gelegd. Soms 2 of 3 legsels
per seizoen. Na 18 tot 21 dagen komen de jonge ijsvogeltjes uit het
ei. Maar eerst wordt het vrouwtje verleid met een lekker visje.
Hij biedt haar dat aan en als zij dat accepteert dan vindt de paring
plaats. |
| |
|
 |
| |
|
Er moet natuurlijk ook een woning georganiseerd worden.
Dit is een steile wand van zachte aarde bij langzaam stromend
water. Wanneer er een geschikt wandje gevonden is, kan het graven
beginnen. Het eerste stukje aarde wordt weggepikt door voor de
wand vliegend stil te hangen.. Langzaam ontstaat zo een diepe
gang, waar de ijsvogels net in kunnen kruipen. Door de smalle gang
zijn de eieren beter beschermd tegen de grotere rovers. De steile
kant maakt het bijv. een hermelijn of bunzing moeilijker om het nest
te betreden en de eieren of jonge ijsvogels te roven.
De
ijsvogel graaft met zijn sterke snavel een gang met een doorsnede
van zo'n 5 cm. en een lengte die varieert van 50 tot 100 cm. Aan
het einde van deze gang bevindt zich de nestkamer. Deze is ca. 10
x 15 cm groot en is iets uitgehold zodat de eieren niet naar
buiten kunnen rollen. Het nestkamertje wordt verder niet
bekleed,
de eieren worden op de kale bodem gelegd. Er ontstaat echter na
verloop van tijd wel een bedje van braakballetjes van de
jongen. |
| |
| De gang
loopt naar de nestkamer toe iets omhoog. Dit heeft twee
functies. Enerzijds zorgt de ijsvogel er zo voor dat eventueel door
een plotselinge hoge waterstand het water niet zomaar het
nest inloopt, anderzijds dient het om de uitwerpselen die de jongen
de gang inspuiten naar buiten te laten lopen. |
| |
| Wanneer
een geschikte oever ontbreekt maakt de ijsvogel ook wel gebruik van
de kluit van een omgewaaide boom. In dat geval wordt uit
noodzaak vaak minder diep gegraven, soms slechts 30 cm. diep. |
| |
| Het
mannetje en vrouwtje graven om beurten. De gang is maar 5 cm.
doorsnee zodat ze schuifelend achterwaarts de gang weer moeten
verlaten. Hierbij fungeert de korte staart als bezempje en
veegt zo de los gekomen aarde de gang uit. Na de
graafwerkzaamheden is het ook hoog nodig om een frisse duik te nemen
om het stof van de aarde uit de veren te spoelen. Op de vaste
uitkijkpost word het verenpak dan ook weer flink opgepoetst. |
| |
|
Kindertijd |
| De
eitjes komen vrijwel gelijktijdig uit. In het begin worden de jonge
ijsvogeltjes gevoerd met kleinere vissen, maar al snel zie je
de ouders het nest ingaan met vissen waarvan het lijkt dat ze
groter zouden moeten zijn dan de jongen zelf. Na het ontvangen
van een vis schuift de jonge ijsvogel op en gaat het volgende jong
voor de nestgang zitten. Zo komen alle jongen niets tekort en
krijgen ze ongeveer allen evenveel voedsel. |
| |
| Na een
kleine 4 weken zijn de jongen volgroeid en gaan ze het nest
verlaten. Na het verlaten van het nest zoeken de jonge ijsvogels
snel een veilig plekje op in de buurt.. De ouders voeren de
jongen nog enkele dagen na het uitvliegen. Daarna is de ouderliefde
snel over en worden ze uit het territorium verjaagd en moeten ze
zelf hun kostje bij elkaar scharrelen. Die eerste weken zijn daarom
cruciaal voor de jonge ijsvogels. |
| |
|
 |
| |
|
Vijanden |
| De
boomvalk en de sperwer lusten wel een mooie ijsvogel.
Maar ook wij mensen zijn schuldig aan sterfgevallen. Door
verkeersslachtoffers, door huiskatten en netten die over de
tuinvijvers gespannen zijn |
| |
|
Wetenswaardigheden |
| |
Over de
ijsvogel zijn er in de loop der tijden meer verhalen in omloop
gekomen dan
over menig ander vogeltje.
Hij zou de vissen naar zich toe lokken en zo voor een goede visvangst zorgen.
Wie een ijsvogel bij zich had zou schoon en bevallig worden.
Het was de lievelingsvogel van Willem van Oranje.
Zelfs na de dood van de ijsvogel zou deze de bliksem nog afweren. |
| |
|
Ik
wens voor jullie dat ieder van jullie eens getuige mag zijn van de
prachtige verschijning van de ijsvogel. Dat moment is speciaal! |
| |
