Speenkruid


redactie - Wilma van Oss


Naamgeving

Het Gewoon speenkruid is een ondersoort (subspecies) van Speenkruid (Ranunculus ficaria) en is een van de vele soorten boterbloemen (geslacht Ranunculus). Bulbifer betekent boldragend.

 

De Nederlandse naam speenkruid is, afgeleid van de vorm van de knollen, die op kleine speentjes lijken. Een andere verklaring van de naam is, dat in de volksgeneeskunde de knolletjes werden gebruikt tegen aambeien. Aambeien werden ook wel 'speen' genoemd, vandaar weer de naam speenkruid.

Oude namen voor deze plant zijn o.a. ‘Hoaneklootjes’ en   ‘Katteklootjes’.

 

   

Groeiplaats

De vaste plant heeft het prima naar de zin op de Dreumelse klei met een voorkeur voor de vochtige plaatsen.  

 

Herkenmerken

Gewoon speenkruid bloeit van maart tot mei. Bij slecht weer blijven de bloemen gesloten, maar bij zon spreidt de bloem zich helemaal uit.

Het bovengrondse deel van de plant sterft na de bloei af, de ondergrondse knolletjes, enkele millimeters groot, blijven in leven tot het volgend jaar.

 

     

Speenkruid: een slim strateeg!

Je vindt de soort vooral massaal onder bomen en hagen. Er is daar weinig concurrentie van andere planten. Veel soorten kunnen zich hier niet vestigen omdat hun groeiseizoen in de periode valt dat er aldaar te veel schaduw is.

 

In maart, wanneer het speenkruid groeit en bloeit, is daar nog voldoende zon omdat bomen en struiken dan nog kaal zijn. Maar er is dan wel een ander probleem. Het is nog te koud voor de insecten die moeten zorgen voor de bestuiving. Maar het gebrek aan zaadzetting compenseert het speenkruid ruimschoots door de vorming van piepkleine broedbolletjes.

 

Deze ontstaan tijdens de bloei in de bladoksels. Deze bolletjes kunnen het volgende voorjaar nieuwe plantjes vormen. En dan zijn er nog de onderaardse wortelknolletjes die zorgen dat de plant in het voorjaar weer volop kan uitlopen en zich kan uitbreiden.

 

Speenkruid: een bron van vitamine C !

 

Door zijn vroege verschijning werd de plant vroeger gebruikt om na de winter het tekort aan vitamine C op te vangen.

 

Speenkruid kan als salade op brood gegeten worden of in de voorjaarssoep worden gedaan. Belangrijk is dat de bladeren voor de bloei worden geplukt. Tijdens de bloei ontwikkelt de plant in de bladeren namelijk giftige stoffen, zodat je ze dan beter niet kunt eten.

De bladeren smaken dan bitter en worden daarom dan ook door planteneters gemeden. De knoppen, in zuur gelegd, kunnen kappertjes vervangen.

 

Speenkruid: voor een jongere huid!

Bij uitwendig gebruik zijn de giftige stoffen in de bladeren van speenkruid een wondermiddel tegen rimpels. Kook een handvol speenkruidbladeren in een halve liter water en laat het afkoelen.

 

Het gezeefde aftreksel kan nu gebruikt worden als gezichtswater. Het sluit de poriën en spant de huid aan zodat rimpels verdwijnen en het werkt bovendien sterk reinigend. In de koelkast kan de lotion ongeveer twee tot drie dagen bewaard worden.

 

Wandeltip

Loop vanuit het de dorpskern door de Polstraat naar de Waaldijk. Meteen aan je linkerhand staat er onder de beukenhaag volop speenkruid.

Als je boven op de Waaldijk bent, steek dan over en volg het bordje dat de Struinroute: Tiel - Varik / Heerewaarden - Wamel aangeeft. Het speenkruid staat langs het pad, daar waar er schaduw is.

Via de uiterwaarden loop je tot het Veerhuis in Wamel. Vandaar over de dijk terug. En dan via de dijk de kortste weg naar huis.