Veldsalie

overleeft elke watersnood


redactie - Wilma van Oss


 

Veldsalie (Salvia pratensis)

Naamgeving
Veldsalie
is de vertaling van de wetenschappelijke naam.
Salvia
komt van Salvere (Latijn) en betekent ‘heilzaam kruid’ en pratensis, ‘in de weide groeiend’.
Salie
is een geslacht van de Lipbloemenfamilie (Lamiaceae) met een paar opmerkelijke broertjes:

  • echte salie (Salvia officinalis), een bekend keukenkruid dat ‘model’ stond voor Jan Salie.

en

  • Salvia divinorum, een drug. Kauwen op het blad of het roken ervan werkt geestverruimend. Legaal, maar geen aanrader, want er is gerede kans op vervelende bijwerkingen.
Groeiplaats

In Nederland worden op grond van onderlinge overeenkomsten tussen de verspreidingspatronen van de verschillende plantensoorten vijftien plantendistricten onderscheiden.

Dreumel ligt, en dat zal niemand verbazen, in het Fluviatiele (rivieren) district. Vele tientallen soorten zijn gebonden aan dit district, of zijn beperkt tot dit en één of enkele andere districten. Het zijn soorten die zeer natte omstandigheden kunnen overleven en in droge tijden ook hun mannetje staan.

 
De Dreumelnaren maakten de laatste drie eeuwen ongeveer 125 overstromingen mee.

Voor de planten in de uiterwaarden is dit echter een jaarlijks terugkerend evenement. Daar moeten ze dus tegen kunnen om er te kunnen overleven.

Blik op Dreumel tijdens de watersnood van 1926.

 
 

De rivieren vormen ook een prima route voor immigranten om zich vanuit Zwitserland en Duitsland in Nederland te vestigen. Ook om die reden is de soortensamenstelling langs de rivieren anders dan in de rest van Nederland.

Veldsalie is een voorbeeld van een soort die karakteristiek is voor het Fluviatiele district. Niet dat je de soort daar massaal aantreft. Deze is er zelfs vrij zeldzaam, is daarom in Nederland een wettelijk beschermde plant en staat op de Nederlandse Rode Lijst. Dus zuinig zijn op deze uiterwaardenbewoner!
 
Herkenkenmerken

  De veldsalie bloeit van mei tot juli tot soms in de herfst met blauw-paarse, zelden lichtblauwe tot roze of witte bloemen. Bloemkroon 15 tot 30 mm lang, met vele klierharen. Kelk met lange, bruinige klierharen.  
 

Stengels zijn rechtopstaand. Onderste bladen gekarteld of dubbel gezaagd. De overblijvende plant wordt 30 tot 80 centimeter hoog.

 
 
Gebruik

Rustbrenger als rolmodel
In ons land werden in de middeleeuwen saliebladeren meegekookt in de melk. Deze saliemelk werkte rustgevend en werd als slaapmutsje gedronken. De blaadjes in deze melk waren niet van de veldsalie maar van de echte salie.

Deze salie heeft zijn naam gegeven aan Jan Salie. Bekend geworden door een verhaal van E.J. Potgieter (1841). In zijn korte verhaal Jan, Jannetje en hun jongste kind beschrijft hij aan de hand van een allegorie de geschiedenis van de Nederlanden. Jan en Jannetje halen herinneringen op aan hun flinke eerste kinderen, zo anders dan hun jongste zoon Jan. Deze Jan staat model voor de ingedutte, initiatiefloze Nederlander (anno 1840).

Hoop in bange dagen
Uit klinisch onderzoek blijkt, wordt beweerd, dat salie bij Alzheimer meetbaar (positief) werkzaam en veilig is. Proberen dus, ingeval je door Alzheimer getroffen wordt. Baat het niet, het schaadt ook niet. Maar wel deze tip noteren op een plek waar je het in deze noodsituatie terug kunt vinden.