main

Binnenland

redactie: Jodi van der Giesen

nr.

Mij bekruipt, maar toegegeven slechts zeer sporadisch, heel af en toe wel eens het gevoel dat het registreren van Dreumelse akten en daaraan toegevoegd het verkennen en ontdekken van het genealogisch landschap binnen en niet te ver buiten Dreumel, eindig is.

Goh, wat een diepgaand schromelijke vergissing en zeer stevige onderkenning van wat er allemaal nog gedaan, onderzocht en vooral nog ontdekt kan en moet worden.

Al een lang poosje doende met de registratie van overlijdensakten, stuitte ik gaandeweg op wat leek te zijn een verschil in de aanvang, de lengte en de beëindiging van ambtstermijnen van de in Dreumel gediend hebbende burgemeesters. Alhoewel het niet, of nog niet, helemaal duidelijk was en is, of burgemeesters altijd degenen waren die volgens de wet akten dienden te ondertekenen, bleken de vermoede verschillen tussen de ondertekenaars op akten en de daarover op www.tremele.nl bekende data van ambtstermijnen van burgervaders genoeg reden om tot nader onderzoek over te gaan.

En waar beter zo een gedetailleerd onderzoek te starten dan op de website van http://kranten.kb.nl. Op deze mogelijk te onvolprezen website worden digitaal “couranten” ter inzage getoond. Ben je vergeten een zoekopdracht in te voeren dan worden alle gedigitaliseerde kranten tussen 1618 tot en met 1995 ter inzage aangeboden, maar liefst !

Voer je echter een zoekopdracht in met daarin de woorden “burgemeester” en “Dreumel” dan is het daaruit voortkomende resultaat gelukkig aanzienlijk beperkter, hoewel het getoonde aantal nog steeds wekenlang aanklik-, lees-, opzoek- en registratiewerk oplevert. Dit burgemeesterlijke ambtstermijnen-onderzoek is nog gaande en nog lang niet afgesloten. Alhoewel al met zekerheid gesteld kan worden dat, om maar een voorbeeld ter verbetering en aanpassing te noemen …

(Beknopte weergave van de informatie op www.tremele.nl )

… Franciscus Johannes Auwers (abusievelijk Stuwers genoemd in onderstaand artikel) niet ontslagen wordt als gevolg van ongeschiktheid, maar op …

… 18 juli 1840 eervol ontslag verleend krijgt van ons aller koning, destijds …

… Willem I, die van 1815 tot 7 oktober 1840 de koninklijke scepter over Nederland zwaaide. En toen trouwens abdicatie (wanneer heb ik dat onlangs meer gehoord?) deed, ten gunste van zijn zoon Willem II.

Uiteraard levert een zoekopdracht met daar “burgemeester” en “Dreumel” in, niet alleen maar berichten op van Dreumelse burgemeesters – was dat maar waar ‒, maar nog ongelofelijk veel andere berichten. Berichten, die weliswaar allemaal over burgemeesters en/of over Dreumel gaan, maar niets met elkaar te maken hoeven te hebben.

Als bijvoorbeeld in dezelfde krant een bericht staat over een Amsterdamse burgemeester en er in een geheel ander artikel in diezelfde krant ook de naam Dreumel voorkomt, wordt dat ook gepresenteerd als een logisch resultaat van de zoekopdracht.

Voor de grap, maar eigenlijk ook als, je weet het maar nooit, toekomstig naslagwerk, ben ik al deze courantenartikelen die met Dreumel en Dreumelnaren te maken hebben, in een Wordbestand gaan verzamelen. Chronologisch onder elkaar en met een separate lijst met een in categorieën verdeelde codering. Zodat je, gebruik makend van deze codering, makkelijk berichten over specifieke onderwerpen of personen zou kunnen vinden. Dit Wordbestand is nu al bijna 450 bladzijden lang en de zoekkoek is nog bij lange na niet op.

Een ander artikel trok ook mijn aandacht. In het Algemeen Handelsblad van 9 juni 1904 wordt gemeld:

Hetgeen op zich niemand zou hoeven verbazen, tenzij je naar de ambtstermijnen kijkt die op Tremele aangegeven worden, met betrekking tot de geneesheren die in Dreumel genezen hebben.

(Red.: Informatie in deze tabel is beknopt, uitgebreidere versie op www.tremele.nl)

Als J.M.W.A. van IJzeren stopt met Dreumelnaren – zoveel mogelijk ‒ te genezen op 1 juli 1904 en H.J. Lubberman volgt hem met diezelfde ambitie op diezelfde dag nog op, dan kun je, terugkijkend naar de aangegeven datum in dat krantenartikel gerust de vraag stellen: en waar past de heer Verheyden er dan tussen?

Er zijn voldoende doorslaggevende aanwijzingen dat Dhr. Lubberman op de aangegeven datum zijn eerste schreden zet op een overigens lofrijke en zeer geslaagde carrière. Maar er zijn tot nu toe nog geen aanwijzingen aanwezig die aantonen dat Dhr. Van IJzeren daadwerkelijk tot direct voorafgaand aan het van start gaan van Dhr. Lubberman, praktisch in Dreumel werkzaam is geweest. Dàt zou dus uitgezocht moeten worden.

De zoekopdracht op de website van de digitale couranten wordt dus overeenkomstig aangepast en de twee zoekwoorden “geneesheer” en “Dreumel” moeten er, wordt gehoopt, aanstonds voor zorgen dat alle artikelen waar deze beide woorden in voorkomen gepresenteerd en doorzocht kunnen worden.

Een slordige honderd resultaten worden geselecteerd en alhoewel de eerste vijftig reeds geopende en gelezen artikelen nog zeker geen afdoende antwoord kunnen geven op de vraag hoe lang Dhr. van IJzeren in Dreumel geneesheer is geweest, wordt de aandacht ondertussen toch plots opgeëist door het volgende artikel.

Onder dit kopje wordt in het Rotterdamsch nieuwsblad van 6 januari 1905 melding gemaakt van het volgende:

De koude rillingen lopen je dan toch over al je ledematen bij het lezen van dat onderste krantenartikel. Vijf kinderen uit één gezin als gevolg van roodvonk overleden. Wat is dat eigenlijk, roodvonk?

Bron : http://nl.wikipedia.org “…Roodvonk of scarlatina is een relatief zeldzame infectieziekte. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt het meest voor in de leeftijd van 3-12 jaar. Besmetting vindt plaats door direct contact met een zieke of door aanhoesten. Besmettingsgevaar bestaat vanaf het begin van de klachten tot het moment dat de vlekjes zijn verdwenen. Het ziekteverloop is plotselinge koorts en keelpijn, hoofdpijn, misselijkheid en braken, één dag na het uitbreken van de ziekte ontstaan op de huid op warme lichaamsplaatsen donkerrode spikkels die soms jeuken, opvallend rode wangen, 'roodvonkmasker': witte driehoek rond de mond en onder de neus. Na vijf dagen verdwijnen de vlekjes en de koorts. Op het hoogtepunt van de ziekte is de tong vuurrood en gezwollen ("aardbeientong"), heeft de patiënt geen eetlust, en transpireert veel. Na de ziekte treedt in het algemeen een flinke vervelling op…”

Zou het mogelijk zijn om die vijf kinderen op te sporen die volgens het krantenartikel in Dreumel zijn overleden aan de gevolgen van deze toen schrikbarende en uiterst besmettelijke aandoening?

Voorafgaand aan de overlijdensakten van een kalenderjaar wordt in de Burgerlijke Stand registers van overlijden meestal een “alphabetische tafel” getoond, waarop alle overledenen van dat jaar alfabetisch worden vernoemd. Dat vergemakkelijkt het zoeken aanzienlijk. Zoals onderstaand.

Op deze eerste bladzijde, handelend over het jaar 1904, 34 overledenen.

En op de tweede bladzijde … nog eens 23 overledenen. Totaal: 57. Best erg veel!

Is het al mogelijk om op alleen deze twee bladzijden het gezin te kunnen vinden waar vijf kinderen van overleden? Nee, nog niet. Met de leeftijd erbij vermeld (rechts op onderstaande afbeelding), blijkt dat er weliswaar ook in de familie Janssen groot leed te verwerken is, maar daar bereikt het aantal gestorven kinderen gelukkig niet de vijf.

Wel moet Antoon Janssen in dat enkele jaar eerst het overlijden van zijn vader Gerardus komen aangeven. En vervolgens het overlijden van drie van zijn en Johanna van Sommerens kinderen: Wilhelmina (6), Gerardus Antonius (2) en Wilhelmus Gerardus (4). Drie kinderen verliezen in zo korte tijd … wat een multidrama. En als je als ouders in de periode tot en met 1902 maar …

… vier kinderen hebt gekregen, dan heeft het noodlot ook hier zeer fors huisgehouden. Ongeacht de reden van het overlijden van deze kinderen.

Ook de familie Kooijmans komt niet in aanmerking. Er wordt slechts één Kooijmans van het mannelijk geslacht in december 1904 ter wereld gebracht, en … levenloos.

De eerste drie overledenen overlijden trouwens op de leeftijden van acht jaren, van drie maanden en van zeven jaren, allen kinderen van Leonardus Kooijmans en Antonia Gerlag. Alweer drie veel te jong overleden gezinsleden! De laatst vermelde levenloos geboren Kooijmans is een mannelijk kind van Johan Kooijmans en Johanna Heesakker.

De familie Sas dan?

Nee, geen van deze overleden personen overlijdt in december, zoals aangegeven in het Rotterdamsche nieuwsblad-artikel.

Cornelia, aktenummer 19, overleden op 22-jarige leeftijd, blijkt overigens niet de achternaam Sas te dragen, maar Salet. Haar broer Piet Salet doet aangifte van haar overlijden. Wederom een (kwalijk) ambtelijk dwalinkje.

Jan Sas, al zeer geruime tijd zijn kinderjaren ontgroeid, overlijdt op 70-jarige leeftijd.

Theodora Maria, dochter van Martinus Sas en Johanna de Haar, overlijdt op de leeftijd van acht maanden.

Wilhelmina Hendrika, dochter van Johannes Cornelis Sas en Geertruida Wilhelmina Platenburg, overlijdt op 6-jarige leeftijd.

Als laatste dan de familie Van Oorsouw.

Petronella van Oorsouw overlijdt op 37-jarige leeftijd op 17 juni 1904 (19 juni is de datum waarop de aangever op het stadshuis verscheen). Echter …

Johannes van Oorsouw, echtgenoot van Elisabeth Smulders, doet op 17 december 1904 de eerste keer aangifte van het op diezelfde dag overlijden van hun zoon Jan van Oorsouw, jong acht jaar.

Johannes van Oorsouw doet op 23 december 1904 voor de tweede keer aangifte van het op diezelfde dag overlijden van een tweede zoon, Arnoldus van Oorsouw, jong twee jaar.

Op 28 december 1904 overlijdt op 7-jarige leeftijd Petrus van Oorsouw, een derde zoon van hetzelfde echtpaar Van Oorsouw-Smulders. Vader van Oorsouw is voor de derde keer op het gemeentehuis geweest.

Het artikel in de Tilburgsche courant werd pas medio januari 1905 aan het krantenpapier toevertrouwd en dus zouden er ook in dat prille jaar nog kinderen gestorven kunnen zijn van al aangehaalde families.

En om het gigadrama, waar niet aan te ontkomen is, niet nog verder uit te willen stellen …

Op 3 januari 1905 meldt Johannes van Oorsouw zich voor de vierde keer bij de secretaris van de Dreumelse gemeente, om hem te vertellen dat zijn dochter Johanna Hendrika van Oorsouw, op 2 januari 1905, op 9-jarige leeftijd is overleden.

En ten slotte gaat Johannes op 9 januari 1905 voor de vijfde keer in een tijdspanne van slechts drie weken weer naar het gemeentehuis, waar hij aangifte moet doen van het overlijden van een tweede dochter, Petronella Johanna van Oorsouw. Ze is vier jaar jong mogen worden.

Begin december 1904 ziet de inhoud van het persoonlijk dossier van Johannes van Oorsouw, met daarin alle op hem en zijn gezin betrekking hebbende documenten, er nog zo uit:

Maar na 9 januari 1905 zo …

*) & **)

Het bijbehorende bidprentje

De Tilburgsche courant heeft helaas gelijk. Soms kun je er, hoe graag je ook zou willen, niet meer omheen en moet je geloven wat een krant uit Tilburg schrijft over … teveel jonge mensen overleden in “het binnenland”.

*) Geboorte en Trouwakte hebben betrekking op de geboorte en trouwen van Johannes van Oorsouw zelf.

**) Dreumelse geboorteakten gaan digitaal niet verder dan 1902.

***) Niet alle gegevens op het bidprentje kloppen met de gegevens op de overlijdensakten.